Wstęp
Spis treści
O programie
Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW) to w nowym okresie finansowania 2021-2027 kontynuacja dedykowanego wsparcia dla Polski Wschodniej, zapoczątkowanego w „Programie Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013” oraz „Programie Polska Wschodnia 2014-2020”. Wsparciem w ramach FEPW będą objęte m.in. przedsiębiorstwa, ośrodki innowacji, samorządy funkcjonujące na terenie wschodniej Polski, w tym województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego, warmińsko-mazurskiego. Nowością jest włączenie do programu części Mazowsza – bez Warszawy i przyległych powiatów, jako szóstego województwa. Głównym celem programu jest utrwalenie warunków sprzyjających konkurencyjności makroregionu oraz zapewnienie wyższej jakości życia w tej części kraju.
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) będzie kontynuowała realizację konkursów i programów finansowanych z Funduszy Europejskich (FE) na rzecz innowacyjnej przedsiębiorczości dzięki nowej perspektywie finansowej FE na lata 2021-2027. Przedsiębiorcy i pomysłodawcy będą mogli ubiegać się o pomoc finansową w obszarze rozwoju startupów, innowacji i przedsiębiorczości oraz zielonej transformacji, a także turystyki. Program zakłada także wsparcie dla jednostek samorządu terytorialnego (JST) w zakresie sieci transportowych. Łącznie na działania w ramach FEPW realizowanych przez PARP przewidziano kwotę ponad 1,39 mld złotych.
Innowacje, klimat, sieć transportowa i turystyka priorytetami nowego programu
FEPW 2021-2027 przewiduje działania w ramach pięciu obszarów priorytetowych, odpowiadających na problemy występujące na terenie Polski Wschodniej. Wśród głównych działań każdego z nich można wymienić m.in. wsparcie dla start-upów, innowacje dzięki zmianom wzorniczym, automatyzacja i robotyzacja, transformacja modeli biznesowych w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego, rozwój inteligentnych sieci energetycznych, dostosowanie miast do zmian klimatu, ochrona bioróżnorodności, rozbudowa ponadregionalnej infrastruktury drogowej i kolejowej oraz tworzenie ponadregionalnych szlaków turystycznych.
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) będzie zaangażowana w realizację czterech następujących priorytetów i działań:
Priorytet I: Przedsiębiorczość i innowacje
Pierwszy z priorytetów zakłada wzmacnianie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, które na tym obszarze są stosunkowo niskie na tle kraju. Firmy wschodniej ściany Polski charakteryzują: słabsze efekty finansowe, niski poziom innowacyjności i aktywności inwestycyjnej. Priorytet 1 zakłada zatrzymanie młodych i przedsiębiorczych osób w Polsce Wschodniej, ma na celu zachęcenie lokalnych przedsiębiorstw do wdrażania nowoczesnych technologii, w tym automatyzacji procesów.
Planowane działania realizowane przez PARP:
- Platformy startowe dla nowych pomysłów – kontynuacja instrumentu Platformy startowe dla nowych pomysłów w celu dalszego zakorzenienia i rozwoju w makroregionie kultury sprzyjającej rozwojowi przedsiębiorczości startupowej i ekosystemu jej wsparcia. W Platformach zapewnione zostanie indywidualne wsparcie dla nowo powstałych innowacyjnych przedsiębiorstw na najwcześniejszym etapie ich rozwoju. Obejmowało będzie m.in. usługi niezbędne do prac nad rozwojem pomysłu biznesowego, w tym: testowanie i weryfikowanie pomysłów aż do przygotowania odpowiedniego modelu biznesowego. Wsparcie będzie dostarczane przez wyspecjalizowane ośrodki innowacji, działające w partnerstwie z innymi podmiotami z ekosystemu wsparcia przedsiębiorczości. Przedsiębiorstwa gotowe do wejścia na rynek z produktem przygotowanym w ramach danej Platformy startowej, będą mogły uzyskać wsparcie na rozwój swojej działalności w makroregionie.
- Automatyzacja i robotyzacja w MŚP – wsparcie w zakresie automatyzacji i robotyzacji procesów produkcyjnych w polskich firmach. Obejmie usługi rozwojowe w postaci audytu procesów produkcyjnych, usługowych i biznesowych oraz stworzenie mapy drogowej transformacji cyfrowej, a także wdrożenie rozwiązań zaplanowanych w mapie transformacji cyfrowej i przeszkolenie/przekwalifikowanie pracowników do obsługi nowych procesów. Wsparte przedsiębiorstwa będą budować długookresową przewagę konkurencyjną z uwzględnieniem trendów globalnych, a wprowadzone rozwiązania technologiczne pozwolą zmniejszyć problem odpływu pracowników z PW+ i częściowo zautomatyzować pracę, w szczególności w zakresie prostych i powtarzalnych zadań.
- Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP – wsparcie firm w zakresie transformacji modeli biznesowych w kierunku GOZ. Obejmie m.in. komponent doradczy (audyt i analiza potrzeb i potencjału w zakresie możliwości wprowadzenia nowych rozwiązań, stworzenie mapy zielonej transformacji) oraz wdrożenie działań wynikających z opracowanego modelu biznesowego, np. zaprojektowanie i przeprowadzenie niezbędnych prac dostosowawczych, zakup lub zaprojektowanie nowych technologii, szkolenia czy przekwalifikowanie pracowników.
- Wzornictwo w MŚP – przedsiębiorcy z Polski Wschodniej opierają swoją działalność na lokalnym poziomie, konkurując ceną, a nie jakością i zróżnicowaniem oferty. Aby zwiększyć ich konkurencyjność oraz innnowacyjność, FEPW przewiduje wsparcie obejmujące przeprowadzenie audytu w firmach oraz stworzenie strategii wzorniczej, pozwalającej na wdrożenie innowacji. Zakłada się, że wprowadzane zmiany wzornicze będą zgodne z ideą ekoprojektowania, a tym samym wsparcie będzie jednym z ważnych elementów realizacji Europejskiego Zielonego Ładu.
Priorytet III: Zrównoważona mobilność miejska – działania zorientowane będą na wspieranie zrównoważonej mobilności miejskiej poprzez tworzenie i rozbudowę ekologicznych, zintegrowanych sieci transportu publicznego w ośrodkach miejskich powyżej 50 tys. mieszkańców. Planowane jest wsparcie kompleksowych inwestycji obejmujących m.in. zakup bezemisyjnego taboru tramwajowego, trolejbusowego i autobusowego; budowę, przebudowę i modernizację infrastruktury na potrzeby transportu zbiorowego i komplementarnych form mobilność (ruch pieszy, rowerowy, oraz inne aktywne formy mobilności) oraz digitalizację systemu mobilności w mieście.
Priorytet IV: Spójna sieć transportowa
Planowane działania realizowane przez PARP:
Infrastruktura drogowa – działanie zakłada rozwój zrównoważonego, inteligentnego, multimodalnego transportu oraz jego integrację z siecią TEN-T. Wsparcie FEPW zostanie skierowane na rozwój dróg wskazanych w Regionalnych Planach Transportowych. Zakładana jest kontynuacja działań w zakresie usprawnienia sieci dróg poprzez dalsze dowiązywanie jej do sieci TEN-T oraz ważnych węzłów logistycznych. Budowa obwodnic umożliwi dodatkowo wyprowadzenie ruchu tranzytowego z miejscowości, co przyczyni się do poprawy jakości życia mieszkańców, wzrostu bezpieczeństwa i redukcji emisji. W rezultacie możliwe będzie podniesienie konkurencyjności i ożywienie przedsiębiorczości w makroregionie, zwiększenie mobilności zawodowej mieszkańców oraz poprawę dostępu do usług publicznych.
Priorytet V: Zrównoważona turystyka – celem ostatniego z priorytetów jest działanie na rzecz rozwoju turystyki w makroregionie na poziomie regionalnym, jak i lokalnym, z wykorzystaniem potencjału wielokulturowego dziedzictwa i unikalnych zasobów przyrodniczych. Wsparcie z FEPW będzie przeznaczone na inwestycje w infrastrukturę, wokół której będzie funkcjonował zintegrowany produkt turystyczny. Wynikiem działań objętych wsparciem ma być stworzenie ponadregionalnych produktów (szlaków) turystycznych na bazie walorów historycznych, kulturowych, przyrodniczych i krajobrazowych. Wsparcie przyczyni się do rozwoju ruchu turystycznego w mniej znanych destynacjach, o wysokim potencjale i pozwoli na oferowanie zróżnicowanych form turystyki, w tym przyczyniających się do utrzymania lokalnych społeczności. Na pomoc będą mogły liczyć zwłaszcza produkty turystyczne o oddziaływaniu ponadregionalnym, a przede wszystkim te, które przechodzą przez granice województw (tzw. wewnętrzne peryferia) i łączą minimum dwa z nich.
Pierwsze nabory do konkursów w ramach FEPW 2021-2027 są planowane w 2023 roku.