Ułatwienia dla osób z niepełnosprawnościami. Część II

Wstęp

Zgodnie z art. 7 ust 1 pkt 1) projektu ustawy spełnianie wymogów dostępności produktów i usług w zakresie informacji o produkcie jest zapewnione, jeżeli instrukcje, etykiety i ostrzeżenia dotyczące użytkowania produktu, które zostały zamieszczone w lub na produkcie są udostępniane za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego, są przedstawione w sposób zrozumiały i postrzegalny oraz za pomocą czcionki o odpowiednim rozmiarze i kształcie, z uwzględnieniem przewidywalnych warunków użytkowania oraz z zastosowaniem wystarczającego kontrastu i regulowanych odstępów między literami, wierszami i akapitami.

Ponadto spełnianie wymogów dostępności produktów i usług jest zapewnione zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2) projektu ustawy w zakresie informacji o produkcie, jeżeli instrukcje dotyczące użytkowania produktu, w szczególności instrukcje dotyczące funkcji produktu ułatwiających ich dostęp, sposobu ich aktywacji i ich interoperacyjności z narzędziami wspomagającymi, które nie zostały zamieszczone w lub na produkcie, ale są udostępnione w inny sposób, w szczególności za pośrednictwem strony internetowej, są udostępnione publicznie w momencie wprowadzania produktu do obrotu oraz:

• spełniają wymogi określone powyżej (tj. w art. 7 ust. 1 pkt 1 projektu ustawy),
• obejmują alternatywną prezentacje treści nietekstowych, opis interfejsu użytkownika produktu, informacje o spełnianiu przez produkt odpowiednio każdego z wymogów określonych w art. 8–11 projektu ustawy oraz informacje, jakie rozwiązania zostały przyjęte w celu spełniania tych wymogów, a także opis ich działania,
• są przedstawione w formatach tekstowych umożliwiających tworzenie alternatywnych i wspomagających metod komunikacji, które mogą być przedstawiane za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego
• obejmują opis oprogramowania i sprzętu łączących produkt z narzędziami wspomagającymi, wraz z wykazem narzędzi wspomagających, które były testowane razem z produktem.

Dalej projekt ustawy wskazuje, iż spełnianie wymogów dostępności produktów i usług w zakresie informacji o produkcie jest zapewnione, jeżeli instrukcje dotyczące instalacji, konserwacji, przechowywania i usuwania produktu, które nie zostały zamieszczone w lub na produkcie, ale są udostępnione w inny sposób, w szczególności za pośrednictwem strony internetowej, są udostępnione publicznie w momencie wprowadzania produktu do obrotu i spełniają wymogi określone we wspomnianym powyżej art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz pkt 2 lit. b tiret pierwsze i lit. c (czyli instrukcje obejmują alternatywną prezentacje treści nietekstowych oraz są przedstawione w formatach tekstowych umożliwiających tworzenie alternatywnych i wspomagających metod komunikacji, które mogą być przedstawiane za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego).

Ustawodawca wskazał także, iż spełnianie wymogów dostępności produktów i usług w zakresie informacji o produkcie jest zapewnione jeżeli informacje na opakowaniu produktu, w tym informacje o jego funkcjach i właściwościach, które zapewniają spełnianie wymogów dostępności określonych w ustawie, spełniają wymogi określone w art. 7 ust. 1 pkt 1 czyli są udostępniane za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego oraz są przedstawione w sposób zrozumiały i postrzegalny, za pomocą czcionki o odpowiednim rozmiarze i kształcie, z uwzględnieniem przewidywalnych warunków użytkowania oraz z zastosowaniem wystarczającego kontrastu i regulowanych odstępów między literami, wierszami i akapitami.

Należy wskazać, iż przepisów spełnienia wymogów dostępności w zakresie informacji o produkcie wynikających z art. 7 ust. 1 pkt 3 i 4 (czyli dotyczących spełnienia dostępności instrukcji dotyczących instalacji, konserwacji usuwania produktu oraz dotyczących informacji na opakowaniu produktu o jego funkcjach i właściwościach) nie stosuje się do terminali samoobsługowych (patrz art. 7 ust. 2 projektu ustawy).

Zgodnie natomiast z art. 7 ust. 3 projektu ustawy umieszczone na produkcie informacje umożliwiające identyfikację produktu, w tym nazwa (firma), zarejestrowany znak towarowy i dane kontaktowe producenta lub importera, nazwa typu oraz numer partii lub serii, muszą spełniać wymogi określone w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, czyli muszą być udostępniane za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego oraz są przedstawione w sposób zrozumiały i postrzegalny, za pomocą czcionki o odpowiednim rozmiarze i kształcie, z uwzględnieniem przewidywalnych warunków użytkowania oraz z zastosowaniem wystarczającego kontrastu i regulowanych odstępów między literami, wierszami i akapitami.

W zakresie dostępności interfejsu użytkownika produktu ustawodawca wskazał minimalne wymogi dostępności jakie musi uwzględniać interfejs[1]. Zgodnie z art. 8 pkt 1 projektu ustawy podmiot zobowiązany z  ustawy musi uwzględnić szereg rozwiązań ułatwiających dostęp. Na przykład gdy produkt umożliwia komunikowanie się należy zapewnić, że ta funkcja jest dostępna przez więcej niż jeden kanał sensoryczny i obejmuje rozwiązania alternatywne dla elementów wizualnych i dźwiękowych, elementów mowy i elementów dotykowych; gdy produkt wykorzystuje mowę należy zapewnić na potrzeby komunikacji, obsługi, sterowania i orientacji rozwiązania alternatywne dla mowy i wprowadzania danych głosowych. Dalej w art. 8 pkt 1 projektu ustawy wymienione są kolejne wymogi zapewnienia dostępności  w przypadku gdy produkt wykorzystuje elementy wizualne,  kolor do przekazywania informacji, sygnały dźwiękowe do przekazywania informacji, wykorzystuje elementy dźwiękowe  czy  wymaga ręcznej obsługi i sterowania.  Zgodnie z pkt 2), 3) i 4) ww. artykułu 8  w produkcie nie można stosować trybów pracy wymagających wykonywania ruchów o dużym zasięgu lub użycia dużej siły fizycznej; należy zastosować rozwiązania ograniczające prawdopodobieństwo wywołania ataków padaczki fotogennej zaś przy korzystaniu z właściwości zapewniających spełnianie wymogów dostępności należy zapewnić ochronę prywatności użytkownika. W interfejsie użytkownika produktu należy także zapewnić rozwiązania alternatywne dla identyfikacji biometrycznej i kontroli danych biometrycznych; spójność funkcji i wystarczająco długi czas na interakcję oraz możliwość elastycznego dostosowywania czasu oraz oprogramowanie i sprzęt służące do łączenia się z narzędziami wspomagającymi (art. 8 pkt 5 projektu ustawy).

Projekt ustawy w art. 9 określa natomiast warunki dostępności terminali samoobsługowych, wskazując, że poza spełnieniem wymogów dostępności wynikających z art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2, ust. 3 oraz art. 8 ustawy, terminal samoobsługowy musi być wyposażony w technologię syntezy mowy; umożliwiać podłączenie przewodowego stereofonicznego zestawu słuchawkowego i korzystanie z właściwości zapewniających spełnianie wymogów dostępności bez konieczności ich aktywowania. W kwestii terminali samoobsługowych zwrócono uwagę, aby występujące w terminalu samoobsługowym klawisze i przełączniki były oznaczone przez odpowiedni kontrast oraz były możliwe do rozpoznania dotykowego. W przypadku jeżeli wymagana jest reakcja w określonym czasie, terminal samoobsługowy powinien informować  o tym użytkownika za pośrednictwem więcej niż jednego kanału sensorycznego i zapewnić możliwość wydłużenia tego czasu. Natomiast jeżeli terminal samoobsługowy wykorzystuje elementy dźwiękowe, powinny one być kompatybilne z pozostającymi w obrocie narzędziami wspomagającymi, w tym narzędziami i programami wzmacniającymi dźwięk.

Kolejnym produktem regulowanym przepisami omawianego projektu jest czytnik książek elektronicznych, który poza spełnianiem wymogów dostępności, o których mowa w art. 7 oraz art. 8 ustawy, powinien być wyposażony w technologię syntezy mowy (tak w art. 10 projektu ustawy).

Jak wynika z art. 11 pkt 1) projektu ustawy konsumenckie urządzenie końcowe z interaktywnymi zdolnościami obliczeniowymi np. smartfon, wykorzystywane w ramach świadczenia usług telekomunikacyjnych, które poza komunikacją głosową oferuje komunikację tekstową powinno umożliwiać komunikację tekstową w czasie rzeczywistym i obsługiwać dźwięk jakości hi–fi.  Natomiast  urządzenie, które poza komunikacją głosową i tekstową lub w połączeniu z tymi sposobami komunikacji oferuje możliwość transmisji wideo, powinno umożliwiać pełną konwersację. Urządzenie powinno też umożliwiać bezprzewodowe połączenie z narzędziami wzmacniającymi dźwięk oraz eliminować zakłócenia ze strony narzędzi wspomagających. Ww. urządzenia muszą obowiązkowo spełniać wymogi dostępności, o których mowa w art. 7 oraz art. 8 projektu ustawy.

Konsumenckie urządzenia końcowe z interaktywnymi zdolnościami obliczeniowymi wykorzystywane w ramach świadczenia usług dostępu do audiowizualnych usług medialnych powinny umożliwiać korzystanie z udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami w rozumieniu ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji dostarczanych przez dostawców audiowizualnych usług medialnych w postaci dostępu użytkownika, wyboru, sterowania i personalizacji oraz współpracę z narzędziami wspomagającymi. Ww. urządzenia muszą także obowiązkowo spełniać wymogi dostępności, o których mowa w art. 7 oraz art. 8 projektu ustawy.

W ramach oferowania i świadczenia usług art. 12 projektu ustawy wskazuje, iż należy zapewnić wykorzystywanie do ich świadczenia produktów spełniających wymogi dostępności określone  w art. 7–11 ustawy (czyli przepisy omówione powyżej) oraz, że zapewnia się udzielanie informacji o świadczonych usługach oraz w przypadku produktów wykorzystywanych w ramach świadczenia usług, udzielanie informacji o ich związku z usługą, funkcjach i właściwościach decydujących o ich dostępności oraz ich interoperacyjności z narzędziami wspomagającymi: za pomocą więcej niż jednego kanału sensorycznego; w sposób zrozumiały; w formatach tekstowych umożliwiających tworzenie alternatywnych i wspomagających metod komunikacji, które mogą być przedstawiane za pośrednictwem więcej niż jednego kanału sensorycznego; za pomocą czcionki o odpowiednim rozmiarze i kształcie, z uwzględnieniem przewidywalnych warunków użytkowania oraz z zastosowaniem wystarczającego kontrastu i regulowanych odstępów między literami, wierszami i akapitami; z alternatywną prezentacją treści nietekstowych.

Ponadto  w ramach oferowania i świadczenia usług zapewnia się udzielanie informacji elektronicznych potrzebnych do korzystania z usługi w sposób zapewniający ich postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność oraz zapewnia się w sposób jednolity, postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność stron internetowych, w tym powiązanych z nimi aplikacji internetowych i usług świadczonych za pomocą urządzeń mobilnych, w szczególności aplikacji mobilnych (tak w art. 12 pkt 3 i 4 projekt ustawy).

Projekt ustawy w art. 13 wprowadza zasadę, iż w ramach usług telekomunikacyjnych zapewnia się przekazywanie komunikacji głosowej wraz z komunikacją tekstową w czasie rzeczywistym, a w przypadku gdy dostępna jest transmisja obrazu zapewnia się pełną konwersację.

W ramach usług dostępu do audiowizualnych usług medialnych zapewnia się zaś  udostępnianie postrzegalnych, funkcjonalnych, zrozumiałych i kompatybilnych elektronicznych przewodników po programach oraz informacji o udogodnieniach dla osób niepełnosprawnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne oraz udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami dostarczane przez dostawcę audiowizualnych usług medialnych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji o jakości umożliwiającej ich właściwe wyświetlanie, zsynchronizowanie z dźwiękiem i obrazem oraz sterowanie nimi przez użytkownika (tak w art. 14 projektu ustawy).

Zgodnie natomiast z art. 15 w ramach usług pasażerskiego transportu drogowego, lotniczego, wodnego i kolejowego zapewnia się informacje:

• na temat dostępności pojazdów samochodowych, statków powietrznych, statków wodnych i taboru kolejowego, budynków użyteczności publicznej i przestrzeni wykorzystywanych do świadczenia usług oraz otaczającej je infrastruktury, pomocy świadczonej osobom ze szczególnymi potrzebami, w tym osobom o ograniczonej sprawności ruchowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym oraz o bieżącym stanie dostępności tych elementów;
• elektronicznych systemach sprzedaży biletów;
• podróży w czasie rzeczywistym, w tym dotyczące rozkładów jazdy, zakłóceń ruchu, połączeń i dalszej podróży innym środkiem transportu.

W odniesieniu do usług bankowości detalicznej projekt ustawy w art. 16 wskazuje, iż zapewnia się postrzegalne, funkcjonalne, zrozumiałe i kompatybilne metody identyfikacji, składania podpisów elektronicznych, zabezpieczeń i usług płatniczych oraz przekazywanie informacji w języku polskim lub za zgodą konsumenta,  w innym języku na poziomie biegłości B2 zgodnie z Europejskim Systemem Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy.

W ramach usług rozpowszechniania książek elektronicznych zapewnia się w myśl art. 17 projektu ustawy:

• w przypadku, gdy książka elektroniczna zawiera oprócz tekstu także dźwięk, synchronizację tekstu i dźwięku;
• interoperacyjność[2] pliku książki elektronicznej z narzędziami wspomagającymi zapewniającą kompatybilność i funkcjonalność narzędzi wspomagających z plikiem książki elektronicznej;
• dostęp do treści i struktury pliku książki elektronicznej;
• możliwość nawigacji w sposób elastyczny po treści i układzie graficznym pliku książki elektronicznej, również w dynamicznym układzie graficznym;
• możliwość wyboru alternatywnego sposobu przedstawienia treści pliku książki elektronicznej zapewniającego jej postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność;
• informacje dotyczące właściwości decydujących o dostępności treści pliku książki elektronicznej za pośrednictwem metadanych[3].

Zgodnie z art. 18 przedmiotowej ustawy w ramach usług handlu elektronicznego zapewnia się dostępność poprzez:

• udzielanie informacji o spełnieniu wymogów dostępności przez oferowane produkty lub usługi, jeżeli informacje te zostały podane przez obowiązany do tego podmiot gospodarczy;
• postrzegalność, funkcjonalność, zrozumiałość i kompatybilność funkcji i metod służących identyfikacji stron usługi, zachowaniu bezpieczeństwa oraz dokonywaniu płatności, podpisów elektronicznych i usług płatniczych stanowiących część usługi.

Artykuł 19 projektu ustawy zawiera natomiast przepisy ustanawiające kryteria funkcjonalne, które mają zastosowanie w sytuacji trudności lub braku możliwości zastosowania określonego wymogu dostępności. Wprowadzone na podstawie tych kryteriów rozwiązania i modyfikacje produktów oraz oferowanych usług powinny z założenia umożliwić spełnienie wymogu dostępności przez produkty lub usługi. W związku z tym jeżeli spełnienie określonego wymogu dostępności produktu albo usługi jest niemożliwe albo utrudnione, w celu zapewnienia dostępności stosuje się następujące kryteria funkcjonalne:

• co najmniej jeden tryb korzystania z produktu lub usługi:
  1. nie wymaga: zaangażowania wzroku, zdolności widzenia barw, zaangażowania słuchu, wydawania dźwięków za pomocą aparatu mowy, wykonywania czynności z zakresu motoryki małej[4], sprawności manualnej i siły fizycznej w rękach ani jednoczesnego poruszania więcej niż jednym przełącznikiem, wykonywania ruchów o dużym zasięgu lub użycia dużej siły fizycznej,
  2. pozwala na: niezakłócone korzystanie przez osobę o ograniczonej zdolności widzenia, niezakłócone korzystanie przez osobę o ograniczonej zdolności słyszenia, zachowanie prywatności podczas korzystania z funkcji i właściwości dostępności,
  3. obejmuje funkcje i właściwości zwiększające zrozumiałość i funkcjonalność obsługi;
• we wszystkich trybach korzystania z produktu albo usługi stosuje się rozwiązania ograniczające prawdopodobieństwo wywołania ataków padaczki fotogennej;
• elementy umożliwiające korzystanie z produktu albo usługi znajdują się w zasięgu wszystkich użytkowników.

Należy podkreślić, iż kryteria funkcjonalne mają zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy zgodne z nimi projektowanie i wytwarzanie produktu albo oferowanie i świadczenie usługi prowadzi do zapewnienia równoważnej albo większej dostępności produktu albo usługi dla osób ze szczególnymi potrzebami.

Ponadto należy dodać, iż art. 22 projektu ustawy zawiera obowiązek udzielania informacji na temat dostępności produktu albo usługi i kompatybilności produktu albo usługi z narzędziami wspomagającymi z wykorzystaniem sposobów komunikacji spełniających wymogi dostępności określone w ustawie, jeśli w powiązaniu z danym produktem albo usługą są udostępniane usługi wsparcia technicznego, usługi przekazu lub usługi szkoleniowe.

Kolejne przepisy Rozdziału drugiego wskazują na sytuacje, w których podmiot gospodarczy będzie korzystał z domniemania zgodności swojego produktu lub usługi z odpowiednimi wymogami ustawy lub będzie mógł powołać się na klauzule o zasadniczej zmianie produktu albo usługi lub na nieproporcjonalne obciążenie podmiotu gospodarczego. Projekt ustawy określa okoliczności, w których podmioty gospodarcze nie są zobowiązane do spełnienia wymogów dostępności. Wymogi dostępności określone w projekcie ustawy mają zastosowanie wyłącznie w zakresie, w jakim zapewnienie z nimi zgodności nie wymaga wprowadzenia zmiany produktu albo usługi powodującej istotną zmianę podstawowych właściwości takiego produktu albo takiej usługi (zasadnicza zmiana produktu albo usługi) lub nie stanowi dla podmiotu gospodarczego nieproporcjonalnego obciążenia.[5]

Jak wynika art. 79 projektu ustawy wejdzie ona w życie z dniem 28 czerwca 2025 r. Zgodnie zaś z przepisami przejściowymi i dostosowującymi, przepisów ustawy nie będzie się stosować do produktów wprowadzonych do obrotu przed dniem 28 czerwca 2025 r. Umowy o świadczenie usług zawarte przed dniem 28 czerwca 2025 r., będą obowiązywać przez okres, na jaki zostały zawarte, jednakże nie dłużej niż do dnia 28 czerwca 2030 r. Usługodawca może do dnia 28 czerwca 2030 r. świadczyć usługi przy wykorzystaniu produktów, które zgodnie z prawem wykorzystywał w celu świadczenia usług tego samego rodzaju przed tym dniem. Terminale samoobsługowe wykorzystywane zgodnie z prawem przez usługodawców w związku ze świadczeniem usług przed dniem 28 czerwca 2025 r. będą mogły być nadal stosowane do świadczenia usług tego samego rodzaju, aż do upływu okresu ich ekonomicznej użyteczności, jednakże nie dłużej niż przez 20 lat od dnia rozpoczęcia ich wykorzystywania.

Zgodnie zaś  z art. 77  przepisów ustawy nie będzie się stosować się do stron internetowych i aplikacji mobilnych w odniesieniu do treści:

• zarejestrowanych z wyprzedzeniem mediów zmiennych w czasie opublikowanych przed dniem 28 czerwca 2025 r.;
• będących plikami dokumentów biurowych opublikowanymi przed dniem 28 czerwca 2025 r.;
• zarchiwizowanych i zawierających wyłącznie treści, które nie były aktualizowane ani edytowane po dniu 28 czerwca 2025 r.

Powyższe rozważania wskazują, iż bez wątpienia dostępność niektórych produktów i usług dla osób z niepełnosprawnościami w kontekście dyrektywy 2019/882, została w projekcie ustawy określona bardzo wyczerpująco. Dla wielu podmiotów gospodarczych zapewnienie dostępności będzie stanowić nowość i na pewno spore trudności przy jej wdrażaniu. Dlatego  możliwości jakie przewiduje projekt ustawy w zakresie korzystania z tego aby nie podlegać obowiązkowi ustawy lub aby móc powołać się na nieproporcjonalne obciążenie podmiotu gospodarczego, itp. będą zapewne wykorzystywane.   Nie da się bowiem ukryć, iż zapewnienie dostępności niektórych produktów i usług nie odbędzie się bez trudności (pomimo długiego okresu przewidzianego na wejście w życie ustawy), podobnie jak to miało miejsce w przypadku wejścia w życie i stosowania ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami z 19 lipca 2019 r., w szczególności że tematyka dostępności dla osób z niepełnosprawnością zaniedbywana w Polsce przez wiele lat powoduje, iż wiedzę o funkcjonowaniu osób z niepełnosprawnością jak i o samej niepełnosprawności i związanej z tym dostępności nabywamy obecnie jako społeczeństwo sukcesywnie, aczkolwiek bardzo powoli. Niezbędne więc dla sektora gospodarczego okażą się zapewne szkolenia dla personelu i nabywanie kompetencji w zakresie dostępności towarów i usług, jak i dostępności jako takiej. Niewątpliwie jednak ustawa o dostępności niektórych produktów i usług będzie stanowiła kolejny ważny krok w tworzeniu polskiego systemowego łańcucha dostępności dla osób z niepełnosprawnościami. Po ustawach skierowanych do podmiotów publicznych, tj. ustawie z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych[6] (która weszła w życie 23 maja 2019 r.) oraz ustawie o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami z dnia 19 lipca 2019 r.[7] (która weszła w życie 20 września 2019 r.),  ustawa o dostępności niektórych produktów i usług uzupełni dotychczasową lukę, przez co zarówno podmioty gospodarcze oraz władze publiczne będą zobowiązane do stosowania wspólnych zasad dostępności. Nie obędzie się zapewne jak już wspomniano powyżej bez problemów. Jako społeczeństwo mamy jeszcze zbyt małą wiedzę w temacie niepełnosprawności, co jest zawsze przyczyną opóźnień we wdrażaniu dostępności. Na przeszkodzie jak zawsze stoją bariery wynikające z postaw ludzkich jak i te środowiskowe. Już w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych z dnia  13 grudnia 2006 r.,  znajdujemy w Preambule zapis, iż „bariery wynikają z postaw ludzkich (i środowiskowych), które utrudniają osobom z niepełnosprawnością pełny i skuteczny udział w życiu społeczeństwa, na zasadzie równości z innymi osobami”.[8] Dlatego tak ważny jest postulat, iż „wszyscy powinni mieć wiedzę o niepełnosprawności”.[9] To docelowo ułatwi tworzenie i zapewnienie dostępności w ramach oferowania produktów i usług. W środowisku przedsiębiorców wskazuje się, iż „nad ustawą o dostępności produktów i usług trzeba będzie jeszcze popracować (...) zaś  dostosowanie się biznesu do nowych wymogów będzie procesem długotrwałym, wymagającym nie tylko zmiany stosowanych obecnie funkcjonalności i usług, ale także nowego trybu pracy nad ich tworzeniem”.[10]  Wskazuje się, iż „okres pozostały na wejście w życie nowych obowiązków powinien zostać wykorzystany na edukację i wzajemną kooperację wszystkich podmiotów w łańcuchu: podmiot gospodarczy – odbiorca – organ kontroli”.[11]

Jak powiedział Piotr Pawłowski twórca i prezes Integracji „za każdą niepełnosprawnością jest człowiek”.[12] A godność człowieka jest źródłem podmiotowości prawnej i granicą władzy.[13] Dyskryminacja kogokolwiek ze względu na niepełnosprawność jest zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych pogwałceniem przyrodzonej godności i wartości osoby ludzkiej.[14] Jak mówią: „nie twórzmy więc teorii usprawiedliwiających bezczynność”[15], tylko dołóżmy  wszelkich starań, aby wdrożenie dyrektywy poprzez jej implementację do ustawy o dostępności niektórych produktów i usług przebiegło płynnie i korzyścią dla całego społeczeństwa, gdyż  jedną z charakterystycznych cech współczesnej cywilizacji i jej rosnącego poziomu jest jednak właśnie zwiększania się, a nie zmniejszania liczby osób z niepełnosprawnością. Mamy więc trend wzrostowy w tym obszarze społecznym. Etykieta „niepełnosprawny” może przypaść w udziale każdemu i to w każdym momencie, na każdym etapie naszego życia, dlatego projektujmy uniwersalnie, bo kiedy projektujemy z myślą o niepełnosprawności korzyści odnoszą wszyscy.

dr Michał Urban – radca prawny, absolwent KUL w Lublinie, prowadzi kancelarię radcowska specjalizującą się m.in. w prawie danych osobowych, prawie pracy i prawie rodzinnym, od kilkunastu lat zajmuje się tematyką niepełnosprawności w różnych obszarach życia, prowadzi m.in. szkolenia z dostępności, obsługi klienta będącego osobą z niepełnosprawnością, szkolenia dla koordynatorów ds. dostępności, a także szkolenia z dostępności komunikacyjnej dla Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury w zakresie dostępności komunikacyjnej

[1] Zgodnie z art. 5 pkt 8) projektu ustawy interfejs użytkownika to elementy oprogramowania umożliwiające wzajemne połączenie i oddziaływanie między oprogramowaniem a użytkownikiem w celu korzystania z produktu zgodnie z jego przeznaczeniem.

[2] Zgodnie z art. 5 pkt 9) projektu ustawy, interoperacyjność to właściwość produktu albo usługi umożliwiającą efektywną współpracę z innymi produktami, usługami albo systemami, w tym z narzędziami wspomagającymi, które są albo będą dostępne na rynku w przyszłości.

[3] Metadane, dane o danych – ustrukturalizowane informacje stosowane do opisu zasobów informacji lub obiektów informacji, dostarczające szczegółowych danych, dotyczących atrybutów zasobów lub obiektów informacji, w celu ułatwienia ich znalezienia, identyfikacji, a także zarządzania tymi zasobami (Źródło).

[4] Motoryka mała obejmuje np. ruchy palców i dłoni.

[5] Zob. Ocena skutków regulacji oraz przepisy art. 20-21. Art. 20 wskazuje, jakie obowiązujące w ustawodawstwie UE normy, stosowane przez podmioty gospodarcze, wprowadzają domniemanie spełniania przez produkt lub usługę wymogów dostępności w regulowanym przez nie zakresie. Art. 21 reguluje kwestie wyjątków od obowiązku stosowania wymogów dostępności produktów i usług oraz wskazuje okoliczności, w przypadku zaistnienia których, podmioty gospodarcze nie są zobowiązane do spełnienia wymogów dostępności i związanych z nimi obowiązków.

[6] tj. Dz.U. z 2019 r. poz. 848 z późn. zm.   

[7] tj. Dz.U. z 2020 r., poz. 1062 z późn. zm.

[8] Litera (e) Preambuły Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych z dnia  13 grudnia 2006 r. (Dz.U. z 2012 r., poz. 1169 z późn. zm.)

[9] Zob. Postulaty w D. Gorajewska, Fakty i mity o osobach z niepełnosprawnością. Warszawa 2006, s. 107.

[10] Zob. Nad ustawą o dostępności produktów i usług trzeba jeszcze popracować (Źródło)

[11] Zob. stanowisko Związku Pracodawców Branży Internetowej Interactive Advertising Bureau Polska (IAB Polska) w/s przedstawionego przez ministerstwo funduszy i polityki regionalnej projektu ustawy z dnia 24 marca 2022 roku o dostępności niektórych produktów i usług (Źródło)

[12]Tak Piotr Pawłowski (1966 -2018, twórca Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji znanej jako Integracja) w przedmowie do D. Gorajewska (red) Poznajemy ludzi z niepełnosprawnością. Warszawa 2007,

[13] T. Chauvin, Edukacja Prawnicza, nr 1(175) rok akademicki 2019/2020, s. 5.

[14] Preambuła lit (h) Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2012 r., poz. 1169 z późn. zm.)

[15] Stanisław Brzozowski polski pisarz i filozof 1878 – 1911 za: D. Gorajewska, Fakty i mity o osobach z niepełnosprawnością. Warszawa 2006, s. 33.